KOPP-blog: Niet Goed Genoeg

PING! BERICHTJE VAN EEN KLANT:
er valt een sessie uit. ‘Oh lekker, even een middagje voor mezelf’, is mijn eerste gedachte. Heel gezond! Alleen voordat het grote genieten kan beginnen, moet ik eerst wat innerlijk werk verzetten. Onverwachte vrije tijd is voor mij een dingetje.
Want onmiddellijk na dat ‘oh lekker’ word ik besprongen door die innerlijke drammer van wie ik altijd NUTTIG moet zijn. ‘Wát ga jij voor zinvols doen? Hóe ga jij deze middag gebruiken? En dénk erom dat je je tijd niet verlummelt!’ Alle lol is er meteen vanaf. Die drammer is geen doetje, die gaat van dik hout zaagt men planken.

Ben jij er ook zo een die altijd aan staat? Kan je moeilijk ontspannen, ben je voortdurend alert, moet je altijd bezig zijn? En ken je de ‘stem’ die jou dat oplegt?
Er zijn verschillende manieren van reageren. Want dát je reageert op zo’n innerlijke stem, staat vast. Al heb je die hele stem niet in de gaten – het heeft bij mij ook jaren geduurd voordat ik doorkreeg waarom ik me vaak zo’n mislukkeling voelde. Dat dat een reactie was op iets dat net daarvóór gebeurde; de drammer was dan al om de hoek verdwenen. ‘Je ziet het pas als je het weet’, zeggen ze wel eens, nou, zo werkt het hiermee ook.

En dan kan je op verschillende manieren reageren. Afhankelijk van hoe lekker je in je vel zit en hoe bewust je bent van wat er gebeurt. Toen ik me nog nergens van bewust was, werd ik meestal een heel klein meisje zodra ik de drammer hoorde. Machteloos en hulpeloos, en ontdaan door die scherpe toon. Niet Goed Genoeg, dat was mijn conclusie over mezelf. En dat activeerde dan weer de knop: heel goed mijn best doen om altijd alert en nuttig te zijn. Altijd aan staan dus. Om die innerlijke stem maar tevreden te stellen. Natuurlijk is dat vragen om moeilijkheden. Want als je het altijd zo koortsachtig perfect probeert te doen, ga je juist fouten maken.

Ik heb ook jaren gekend dat meestal het omgekeerde gebeurde, dus dat ik meteen al mijn energie verloor zodra de drammer van zich liet horen. Dan kwam ik op de bank terecht in een eindeloze herhalende riedel in mijn hoofd: ‘Ik ben niet goed genoeg, ik moet opstaan en nuttig zijn, maar dat kan ik niet want als ik handel, zal blijken dat ik niet goed genoeg ben dus ik blijf liever op de bank.’ Natuurlijk is dit een sterk vereenvoudigde versie van de riedel, zodat je ziet hoe absurd hij eigenlijk is. In werkelijkheid bouwen mensen de mooiste argumentaties, redeneringen en dialogen, die olifantenpaadjes vormen in hun hoofd en resulteren in steeds dezelfde favoriete rotgevoelens. Er is een mooi woord voor: piekeren. Oefening baart kunst, en ik was er ooit een meester in.
Koortsachtig mijn best doen of piekeren, voor die twee reacties hoefde ik geen moeite te doen, die kwamen vanzelf. Pas toen ik ging begrijpen wat de functie is van die drammer, die pleaser en die piekeraar, kon ik een derde reactie aan mijn repertoire toevoegen.

De drammer, de pleaser en de piekeraar zijn overlevingsdelen. Ooit was het leven zo onveilig voor mij dat ik besloot om mijn leven te gebruiken om Alles Goed te Maken. Op die manier behield ik de illusie dat ik enige invloed had op de gebeurtenissen in ons gezin. Kinderen zijn meestal nog erg jong als ze zo’n beslissing nemen, zeg nou zelf, de gedachte dat je Alles Goed zou kunnen Maken is nogal een naïeve. En dat klopt dus, deze strategie is bedacht door een kind van een jaar of drie. Ik ga zó lief zijn dat alles goed komt. En iedere keer als het dan toch niet goed komt, moet ik gewoon nóg beter mijn best doen.
Dat is natuurlijk afschuwelijk, tot mislukken gedoemd, maar de realiteit eronder was nog veel afschuwelijker. Ik woonde in een gezin waar ik niet kreeg wat ik nodig had. Dus dit was de enige manier die ik tot mijn beschikking had om te overleven. Iedere keer dat ik mijn opdracht even vergat, was de drammer daar om mij in het gareel te houden. En het heeft gewerkt: ik ben er nog. Dank je, drammer.

Je denkt dat je alleen maar in 2023 leeft, maar dat is niet zo, hoor. Alles wat jij denkt of doet, komt voort uit die stevig aangelegde verbindingen in jouw brein. Vaak betreft dat ingesleten gewoontes die tientallen jaren geleden ontstaan zijn. Het is alsof je naar sterren kijkt die al lang uitgedoofd zijn, maar hun licht is nog steeds op weg naar de aarde. Als er stress is, word je teruggeworpen in de tijd en ben je ineens weer drie, of zes, of tien. Inclusief de machteloosheid en de strategieën van toen.
In dat probleem zit meteen de uitnodiging voor de oplossing. Een andere, meer afgestemde manier van reageren op al die innerlijke beroering.

De drammer is een paniekreactie om jezelf te dwingen tot overlevingsstrategieën, maar die heb je niet meer nodig. Het is als het ware een kind dat keihard staat te gillen en daarmee de stress bij iedereen opjaagt. Dat kind heeft zorg nodig: je moet het begrenzen zonder het af te keuren. Ook de pleaser en de piekeraar zijn kinderen. De eerste mag uitrusten en de tweede mag van de bank komen en in haar lijf zakken.
(Natuurlijk ZIJN er niet echt innerlijke kinderen, alleen verbindingen in je brein die terugleiden naar gebeurtenissen en besluiten uit je kindertijd. Maar als je deze strategieën ziet als kinderen, helpt dat vaak goed om te beoordelen wat ze nodig hebben. Dit werkt echter niet voor iedereen, dus zoek naar wat voor jou werkt!)

De opbouwende reactie bestaat dus uit het emotioneel contact maken met de kinddelen die verschijnen. Met liefde en compassie, vanuit een volwassen positie. Ze zijn als het ware jouw innerlijke gezin dat je tot rust mag brengen. Tot een besef van Goed Genoeg.

En, breng ik mijn eigen adviezen altijd in de praktijk? Nee hoor. Ik heb me deze middag toch nuttig gemaakt en een blog geschreven. Het is absoluut niet zo dat je geen overlevingsstrategieën zou mogen inzetten. Sterker nog, vaak zijn het je kwaliteiten.
Het gaat erom dat je kan kiezen. En dat kan pas als de lading eraf is. Als je ook Goed Genoeg bent wanneer je een andere keuze maakt.