KOPP-blog: Demonen

IEDERE KEER ALS IK HET LIEDJE demons hoor van Imagine Dragons, schiet ik vol. Waar het precies over gaat, is natuurlijk voor iedereen verschillend – dat hangt ervan af welke eigen beelden, gebeurtenissen of gevoelens er aangeraakt worden bij degene die luistert. Voor mij gaat het over het afwijzen van een deel van mezelf.

Don’t get too close, it’s dark inside. That’s where my demons hide.
Kom niet te dichtbij, want het is donker daarbinnen. Daar zitten mijn demonen verscholen.

Demonen, die kennen we wel als KOPP. Onze ouders hadden er last van, en daardoor wij dus ook. We zijn opgegroeid met andermans demonen. En als we maar even de kans krijgen als volwassene, willen we er nooit-niks meer mee te maken hebben. Demonen zijn sluwe aanwezigheden die hun kans grijpen als je het niet verwacht en ze zijn maar op één ding uit: totale vernietiging.

Klinkt overdreven? Niet als je ze kent. Hoe kleiner je was toen je ermee geconfronteerd werd, hoe groter en gewelddadiger het beeld voor je zal zijn. En wat erger is, niet alleen je ouders hadden ze. We hebben allemaal onze schaduwzijde. Onze nare kantjes, onvervulde verlangens en openstaande rekeningen die gepaard kunnen gaan met destructieve gevoelens. Hoe harder je het bestaan van je eigen innerlijke demonen ontkent, hoe prominenter ze aanwezig zullen zijn. Het is een thema van alle mensen in alle tijden. En als zodanig terug te vinden in de kunst, en dus ook in de (moderne) muziek.

Amy
Als je iemand bent die de destructieve kracht ervan consequent naar binnen blijft richten, loopt het niet goed met je af. Getuige het liedje You know I’m no good van Amy Winehouse. Zij zong: je weet toch dat ik niet deug? Amy, die haar teksten grotendeels autobiografisch schreef, raakte verslaafd en stierf als 27-jarige aan een alcoholvergiftiging. De uiterste consequentie van het naar binnen richten van destructieve kracht is zelfvernietiging. Kunstenaars zoals Amy Winehouse vertellen ons haarfijn waar gekte eigenlijk over gaat en in dat verhaal zullen veel KOPP’ers iets herkennen.

Sting
Als je iemand bent die de destructieve kracht nou juist naar buiten richt, zal jouw omgeving dat best weten, ongeacht of jij je er zelf van bewust bent. Ook dit verschijnsel zal voor veel KOPP’ers herkenbaar zijn. Het meest tragisch is natuurlijk als je dat wel weet, maar je onmachtig voelt om er iets aan te veranderen. Dat is de strekking van Demons en ook van bijvoorbeeld Moon over Bourbon Street van Sting. De weerwolf in dit liedje geeft zich er, ondanks dat hij zich bewust is van de schade die hij aanricht, toch helemaal aan over. Hij  vermoordt zijn geliefden en moet zichzelf totaal verbergen. Dit is de uiterste consequentie van naar buiten gerichte vernietigingsdrang. Gekte die leidt tot daderschap.

Struggle
De voorbeelden van Sting en Amy zijn de extremen. Daar hebben we een naam voor, die gevallen noemen we ‘psychiatrisch’. Maar het gaat over verschijnselen die voor iedereen een rol spelen. De tekst van Demons is niet extreem. Wat maakt dat deze bij mij zo binnenkomt, is juist de struggle van de ik-persoon om zich níet over te geven aan gekte. Hij heeft, net als iedereen, behoefte aan liefde. Maar iedere keer dat de ander zo dichtbij komt dat zijn duistere en gewelddadige geheim ontdekt dreigt te worden, verbreekt hij het contact. Uit bescherming, voor de ander of voor hemzelf.

De prijs van schaamte
Dit is voor mij als KOPP’er erg herkenbaar. Als je een deel van jezelf verborgen houdt omdat je je ervoor schaamt, betaal je daar een hoge prijs voor. Eenzaamheid is nog maar het begin. Ja, het is waar: we kunnen anderen pijn doen met onze destructieve kant. En dat moeten we zien te voorkomen. Maar niet door onze minder fraaie trekjes af te wijzen, te verbergen of ertegen te vechten. Dat is juist wat tot gekte leidt en uiteindelijk dus averechts werkt.

Moed
Ze erkennen en tegemoet treden, dát is de weg. Hoe angstig dat ook voelt. Ik voel met terugwerkende kracht het verdriet over alles in mij dat er niet mocht zijn omdat ik er zelf zo bang voor was. Met mijn gevecht tegen woede, jaloezie en wrok onderdrukte ik ook in één moeite creativiteit, kracht en plezier.
Als die demonen zo indringend enorm en eng zijn, betekent dat alleen maar dat je erg jong was toen je ze ontwikkelde. Niet dat het gevaar werkelijk zo groot is. Je bent nu geen hulpeloos kind meer.

Als je de moed opvat om je demonen als volwassene tegemoet te treden, heb je het halve werk al gedaan. Haal ze maar uit het donker. In het daglicht zouden die demonen wel eens ineen kunnen schrompelen tot pocket monsters. Irritant en schattig.